Gek, de grauwe erwten die ik in mijn hand hield, waren allesbehalve grauw. Ze straalden me gezond en blij en intens goudgeel tegemoet, warm gekleurde knikkertjes met plooitjes en rimpeltjes tussen verdroogde peulen. En die peulen zaten aan woest verdroogde takken die met z’n allen op ‘ruiters’ hingen, indianentipi’s van balken, op regelmatige afstanden geplaatst in het zonovergoten land van de familie Smak in het Noord-Hollandse Lutjewinkel. Daar hadden ze op gehangen om te drogen, een paar weken lang. Nu duwden de Smaks ze pluk voor pluk in de brullende bek van een dorsmachine.

Het was een mooi gezicht, een stukje Polygoonjournaal uit de jaren vijftig, maar dan in kleur, werkers in hemdsmouwen op een grauw land, tegen een groene dijk, onder een blikkerend blauwe hemel. En ik zal het maar bekennen: het was eind augustus. Met het berichten erover heb ik gewacht tot u en ik in de stemming waren voor de ware najaarskost. Want dat zijn peulvruchten toch, en zeker grauwe erwten en kapucijners. Dat is trouwens niet hetzelfde; kapucijners zien er een stuk grauwer uit dan grauwe erwten. En ze hebben een iets stugger velletje, volgens mevrouw Smak. Hoe zij ze op tafel zet, vroeg ik later bij de koffie. Nou, gewoon, met piccalilly en speklapjes. Geen malle fratsen, in Lutjewinkel. Maar misschien vindt u als moderne Nederlanders het zelf weken en koken van grauwe erwten al mal. Weet dan dat het stukken lekkerder wordt dan zelfs het allerbeste blik.

Week 500 gram peulvruchten een nacht en zeker drie keer hun volume aan koud water. Breng ze aan de kook en laat ze zachtjes koken tot ze gaar zijn – 1,5 à 2 uur. Zout ze pas op het eind, anders duurt het langer. Eet met piccalilly en speklapjes. En natuurlijk heb je veel te veel, dus maken we de volgende dag soep: fruit de uien, rodekool, knoflook, gember en rode peper in een scheut olie tot de uien zacht zijn. Pureer de grauwe erwten met weinig vocht en voeg toe. Meng er de kokosmelk en genoeg erwtenvocht bij om het soepig te maken. Garneer met de komijnzaadjes.

Voor 4 personen:

2 uien, fijngesnipperd

50 gram rodekool, fijngeschaafd of – gesneden

2 tenen knoflook, gehakt

2 cm verse gember, fijngehakt

mespunt rode peper of chilipeper

beetje olie

800 gram gekookte grauwe erwten of kapucijners

4 dl kokosmelk

1 eetlepel komijnzaadjes